For English reader, I also have a translated version here.

Năm nay là một năm khá thành công khi tui lại vượt chỉ tiêu đọc 11/10 cuốn. Đa phần những cuốn tui đọc năm nay không quá nặng nề như những năm trước, có lẽ tui đã phần nào tha thứ cho bản thân và để nó tiếp nhận những thứ tích cực hơn (dù hông hơn là bao ).

1. Kim Các Tự - Mishima Yukio

Sự tò mò, say mê của tui với Mishima Yukio thực chất bắt đầu từ tận đầu năm 2021 (trước cả lần đầu tiên tui đi phỏng vấn xin việc), nhưng mãi đến năm nay tui mới có dịp thật sự đọc một tác phẩm của ông.

Đầu năm 2021, tui vô tình xem được bộ phim Mishima: A Life in Four Chapters của đạo diễn Paul Schrader - ông là co-writer của nhiều phim của Martin Scorsese như Raging Bull hay Taxi Driver. Thực chất Taxi Driver hoá ra là nền móng cho chính bộ phim Mishima. Tui phải trích đoạn phỏng vấn của ông (vì cái lối suy nghĩ của ông xịn vãi):

Taxi Driver was a story of the pathology of suicidal glory, this notion (often Christian notion) that through my own suffering I can transcend myself. And I wanna do another film like that. And I thought, wait a second, if I’m gonna do another story about this subject, why don’t I go to the other end of the bookcase? Go to the other end of the world; go to the Asian culture; go to the homosexual; go to a man who’s extremely successful; go to an artist, a poet who yet labours under the same pathology. That through Bushido, through self-sacrifice, I will transmogrify. And so that became non-Taxi Driver Taxi Driver.

Dù gì đi nữa, sau khi xem xong bộ phim tui đã có một ấn tượng mạnh với Mishima. Không hẳn vì tui hiểu được cái triết lý cuộc sống của ông, mà là vì tui đồng cảm với cái khao khát nghệ thuật trong ông, trong chuyện phân tích, tìm hiểu, sợ hãi và kiểm soát cái Đẹp.

Tui quyết định đọc Kim Các Tự vì Reddit bảo rằng nó là cuốn dễ đọc nhất. Nhưng cảm nhận cá nhân tui thấy nó khó phết. Tui có cảm giác Mishima dùng câu từ khá là hoa mỹ nên khi dịch ra tiếng Anh, nhiều đoạn đã mất đi cái vẻ đẹp vốn có và trở nên biến dạng khó hiểu.

Tui chấm cuốn này 3/5 vì dù câu chuyện có phần thú vị, nó không khơi gợi nhiều cảm xúc trong tui. Có thể tui đọc cuốn này chưa đúng lúc. Nhưng nó cũng đủ làm tui muốn đọc thêm những cuốn khác của Mishima trong tương lai.

Một vài đoạn mà tui highlight:

Because, although beauty may give itself to everyone, it does not actually belong to anybody.

Father Zenkai was devoid of vanity. High-ranking prelates, who are constantly being asked to judge everything from human character to paintings and antiques, are apt to fall into the sin of never giving a positive judgment on anything for fear of being laughed at later in case they have been wrong.

2. Cây Liễu Mù, Người Đàn Bà Ngủ - Murakami Haruki

Như thường lệ, năm nào tui cũng phải đọc ít nhất một cuốn của Murakami và tui quyết định mở màn năm nay bằng một tập truyện ngắn thay vì một cuốn tiểu thuyết để hồi phục sau khi đọc Mishima, vì tui nghĩ tiểu thuyết yêu cầu nhiều sự đầu tư công sức hơn để đọc (lẫn viết), đúng như lời của Murakami trong phần giới thiệu cuốn này

“I find writing novels a challenge, writing stories a joy. If writing novels is like planting a forest, then writing short stories is more like planting a garden.”

Tui chấm cuốn này 3/5 với review:

It does have some interesting & thought provoking stories but most of them felt too much like an experiment & lack that special immersive quality of those well-written Murakami stories.

Sau hơn nửa năm nhìn lại, tui nghĩ đây là một review có phần không công bằng. Tui nhận ra nhiều câu chuyện trong tập truyện ngắn này mất khá nhiều thời gian để thực sự ngấm vào trong tui. Có thể nói cái sự đắm chìm trong câu chuyện của tập truyện này chỉ xảy ra khi tui đọc lại lần 2, 3 thông qua những mảnh kí ức rời rạc của mình. Chấm lại 4/5.

Những truyện tui thích nhất:

1. Birthday Girl
2. New York Mining Disaster
3. Dabchick
4. Man-Eating Cats
5. The Year of Spaghetti
6. Crabs
7. Firefly
8. Hanalei Bay
9. A Shinagawa Monkey

3. Chúng Ta Nói Gì Khi Nói Chuyện Tình Yêu - Raymond Carver

Tui không nhớ chính xác tui biết tới Raymond Carver như thế nào, nhưng tui nhớ rõ cái cảm giác hụt hẫng khi đọc “Why Don’t You Dance” trong tập truyện ngắn này. Ngay khi bạn mở lòng cho phép các nhân vật trong truyện di chuyển, cười nói như thể tách biệt, thoát khỏi những xiềng xích của những con chữ trên trang giấy, thì poof! trang giấy trắng bệt. Vì truyện chỉ đến thế thôi. Và phần lớn các truyện trong tập truyện ngắn này đều như vậy.

Nghe có vẻ kì cục nhưng khi ngẫm lại thì nó hoàn toàn hợp lý. Cái tinh thần “less is more” đã được Carver vận dụng tới mức cực hạn trong tập truyện ngắn này. Thực sự những câu chuyện trong tập truyện này không cần phải kéo dài hơn, vì chúng đã kể xong những gì cần kể. Chỉ là chúng không có một kết cục rõ ràng, như mọi khoảnh khắc trong cuộc sống mỗi người.

Chấm cuốn này 4/5. Có lẽ đây là tập truyện ngắn tui thích nhất năm.

Những truyện tui thích nhất:

1. Why Don’t You Dance?
2. Viewfinder
3. Gazebo
4. The Bath
5. Tell the Women We’re Going
6. So Much Water So Close to Home
7. The Third Thing That Killed My Father Off
8. A Serious Talk
9. Popular Mechanics

4. Thư Gửi Nhà Thơ Trẻ - Rainer Maria Rilke

Lý do tui đọc cuốn này thực ra khá buồn cười. Tui biết đến Rilke thông qua Mishima. Ông nhắc tới Rilke trong một buổi phỏng vấn, nói rằng:

Rilke writes somewhere that modern man can no longer die a dramatic death. He dies in a hospital room, like a bee inside a honeycomb cell. That’s how I recall it, at least.

Câu này có ảnh hưởng lớn tới tui tại thời điểm đó. Nên tui quyết định tìm hiểu về Rilke nhưng vì quá nhiều việc nên tui tạm gác lại bằng việc thêm một vài cuốn của Rilke vào danh sách “cần đọc”.

Tua nhanh tới 2024, đó là một buổi tối thứ Năm đẹp trời. Lúc này tui đang dạo phố để tìm bữa tối cho mình, dù bụng vẫn còn no vì trưa ăn hơi nhiều. Tui bắt gặp tiệm sách vẫn còn mở dù đã gần 6 giờ tối. Bên này quán xá làm theo giờ hành chính nên tui thấy khá tò mò khi họ vẫn mở cửa. Tui quyết định vào xem thử. Lẫn trong đống “kinh điển” có một cuốn sách nhỏ bằng bàn tay, bìa cứng với tựa “Letters to a Young Poet” chìa ra.

Sực nhớ cuốn này nằm trong danh sách “cần đọc”, tui liền dại dột đem ra tính tiền luôn. Thấy cuốn sách nhỏ nên tui nghĩ tầm $10-$15 là cùng, ai ngờ ra tính tiền mới biết nó $30 . Nên có thể nói tui đọc cuốn này 50% vì Mishima, và 50% vì tiếc tiền, và chả có % nào vì Rilke cả. Đây là một trong những quyết định tài chính sai lầm nhất của tui trong năm nay.

Dù vậy tui vẫn chấm cuốn này 4/5. Dù không đồng tình hoàn toàn với những lời khuyên của Rilke, nhưng cũng có những câu rung động mạnh mẽ với tui:

We are solitary. We can delude ourselves and act as if it were not so. That is all we can do. How much better to realize from the start that that is what we are, and to proceed from there. It can, of course, make our heads spin, for everything our eyes rest upon will be taken from us. No longer is anything near, and what is far is endlessly far.

We have no reason to distrust our world, for it is not against us. If our world has fears, they are our fears. If it has an abyss, it belongs to us. If dangers appear, we must try to love them.

And if we will live with faith in the value of what is challenging. then what seems most difficult will become our truest and most trustworthy friend. How could we forget the myths about dragons who at the last moment transform into princesses? Perhaps all the dragons of our lives are princesses waiting to see us act just once with courage. Perhaps every terror is, at its core, something helpless that wants our help.

Don’t try to find the answers now. They cannot be given anyway, because you would not be able to live them. For everything is to be lived. Live the questions now. Perhaps you then may gradually, without noticing, one day in the future, live into the answers.

Most experiences are unsayable; they become real to us in a space no word has entered. And least sayable of all are works of artistic expression, which live on, full of mystery, compared to our brief lives.

5. Lãnh Địa Ánh Sáng - Tsushima Yuko

Sau hơn một năm đọc “Thất lạc cõi người” của Dazai Osamu, tui phát hiện ra sau 2 cuộc hôn nhân và 3 lần tự sát, ông để lại 3 người con, trong đó có Tsushima Yuko.

Lãnh Địa Ánh Sáng là câu chuyện về một người phụ nữ gắng sức dành lại sự kiểm soát cuộc đời mình sau khi đã ly hôn và phải lo cho đứa con nhỏ; gắng sức đấu chọi với sự mệt mỏi của bản thân và sự áp lực xã hội.

Tui không thể nói nhiều về cuốn này vì có vẻ tui đọc cuốn này hơi sớm. Dù có vài khoảnh khắc tui thấy chính mình và mẹ lúc xưa, nhưng nhìn chung đây là một cuốn khá nặng về góc nhìn và sự vật lộn của phụ nữ nên phụ nam như tui khó lòng hiểu được cặn kẽ. 3/5.

6. Tiếng Núi - Kawabata Yasunari

Một trong những cuốn sách có ảnh hưởng lớn đến tui những năm gần đây là cuốn Xứ Tuyết của Kawabata. Cá nhân tui không ngừng thán phục ông vì bằng một cách nào đó, Kawabata đã viết cả cuốn tiểu thuyết này bằng thơ (ít nhất là trong bản dịch tiếng anh):

The train came out of the long tunnel into the snow country. The earth lay white under the night sky. The train pulled up at a signal stop.

Thế nên không có gì bất ngờ khi tui quyết định trữ thêm vài cuốn của Kawabata cho mùa đông tháng 8.

Cảm nhận đầu tiên của tui về Tiếng Núi là cách đặt tên nhân vật trong cuốn này như để làm người đọc chóng mặt, hoa mắt, ù tai, ngày ngủ gà ngủ gật . Hết 70% nhân vật trong câu chuyện này là người nhà của nhau, và đều có tên kết thúc với ko: Yasuko, Kikuko, Fusako, Eiko, Kinuko, Satoko, Kuniko, Natsuko. Tới gần cuối năm, bạn cùng nhà (người Nhật) của tui mới tiết lộ rằng những cái tên kết thúc bằng ko thường là nhưng tên xưa, không còn thịnh hành nữa.

Với cuốn này, cái vẻ đẹp thơ ca trứ danh của Kawabata vẫn được gìn giữ, dù không mãnh liệt như Xứ Tuyết. Đa phần tui cảm nhận được là một vẻ đẹp buồn và bình lặng của cuộc sống gia đình.

3.5 / 5.

Một vài highlights của tui:

Only when she snored did he reach out to touch her. The fact seemed to him infinitely saddening.

He took up a magazine lying at his pillow. Then the room being sultry, he got up, opened a shutter, and sat down beside it. The moon was bright. One of his daughter-in-law’s dresses was hanging outside, unpleasantly gray. Perhaps she had forgotten to take in her laundry, or perhaps she had left a sweat-soaked garment to take the dew of the night.

How many years had it been since he had stopped sking Yasuko about her physiological processes? Since the change of life, Yasuko herself had said nothing. Had it become a question not of vigor but of decay?

“A dream. And the national monument was a dream too. Don’t put faith in what dreams decide for you.” He wiped his face with the palm of his hand.

….và có vài đoạn khác mà tui quên ghi lại.

7. Những Đêm Trắng - Fyodor Dostoevsky

Đây là lần đầu tiên tui tìm đến Dostoevsky để giải bày. Dù ông nổi danh với những “Tội Ác và Hình Phạt” hay “Anh em nhà Karamazov”, nhưng tui nghĩ bản thân mình chưa đủ sẵn sàng. Đọc sách đôi lúc như leo núi vậy, phải có đủ sức khoẻ và đồ nghề rồi mới hẵng nên lên đường.

Nên năm nay tui chọn cuốn “Những Đêm Trắng” để xem thử mình có thể đi tới đâu. Và ngoài dự đoán của tui, tui chấm cuốn này 5/5. Thật ra khi nhìn lại thì cuốn này có lối viết khá “non” tay, nhưng vô tình nó lại hợp với không khí của câu chuyện, với cái góc nhìn ngây thơ của nhân vật chính. Tuy vậy nó vẫn chưa đủ thuyết phục cho số điểm 5/5. Tui đa phần đánh giá cao tác phẩm này chủ yếu là vì lý do chủ quan. Vì tui lúc đó đang trải qua những gì nhân vật chính đã đi qua…..nhưng đó là một câu chuyện cho một lúc khác.

Nếu chấm lại thì tui sẽ chấm 4/5. Một mở màn khá tốt với Dostoevsky. Có thể tui sẽ thử một cuốn nào đó khác của cụ vào năm sau.

Một vài highlights:

Oh, how unbearable is a happy person sometimes!

It suddenly seemed to me that I was lonely, that everyone was forsaking me and going away from me.

At this moment a thousand valves have opened in my head, and I must let myself flow in a river of words, or I shall choke. And so I beg you not to interrupt me, Nastenka, but listen humbly and obediently, or I will be silent.

“I like you because you have not fallen in love with me. You know that some men in your place would have been pestering and worrying me, would have been sighing and miserable, while you are so nice!”
Then she wrung my hand so hard that I almost cried out. She laughed.
“Goodness, what a friend you are!” she began gravely a minute later.
(Lạy chúa, tim tui vẫn còn đau khi đọc mấy dòng này….)

…và còn nhiều chỗ khác bị thất lạc.

8. Ngôi Thứ Nhất Số Ít - Murakami Haruki

Tui từng tự hứa sẽ bớt đọc Murakami đặng để dành….và….đây là cuốn thứ 2/3 của Murakami tui đọc năm này…..ờ thì tui không có lời lẽ nào biện minh cho chuyện này cả. Tui buồn. Nên tui cần phải được an ủi. Và không gì an ủi tui tốt hơn câu văn của Murakami và Gin Tonic. Dù 2 thứ đó thường khiến tui buồn dữ dội hơn, nhưng vào sáng hôm sau, khi tui tỉnh giấc, mọi chuyện sẽ đột nhiên đâu lại vào đó.

Cuốn này tui chấm 3.5/5, vì thật ra nó chỉ gồm vài chuyện thôi, và hầu hết đều hay, trừ 2 câu chuyện cuối. Tui không có gì để nói nhiều về tập truyện ngắn này. Đa phần tui đi tìm sự quen thuộc của Murakami, và cuốn này khá là quen.

Những truyện tui thích nhất:

1. Cream (Rất hay luôn)
2. On a Stone Pillow
3. Charlie Parker Plays Bossa Nova (Cũng rất hay)
4. With the Beatles (Khá hay)
5. Confessions of a Shinagawa Monkey (Phần nối tiếp của truyện A Shinagawa Monkey trong cuốn Cây Liễu Mù, Người Đàn Bà Ngủ. Khá là vui )
6. Carnaval (Tui ấn tượng truyện này nhất)

9. Thánh Đường - Raymond Carver

Tất nhiên là sau cái ấn tượng đầu mạnh mẽ của “Chúng Ta Nói Gì Khi Nói Chuyện Tình Yêu”, tui đã phải tìm đọc ngay những tác phẩm khác của Carver. Không rõ lý do gì nhưng tui thấy những chủ để mà Carver nhắm tới thường có vibe tương đồng với âm nhạc của Tom Waits. Điển hình như bài Tango Till They’re Sore hay Franks Wild Years.

Let me fall out of the window with confetti in my hair.
Deal out Jacks or better on a blanket by the stairs.
I’ll tell you all my secrets, but I lie about my past.
And send me off to bed for evermore.

Nên tui thường nghe nhạc của Tom Waits trong khoảng thời gian đọc Carver. Tất nhiên là tui khuyên không nên làm cả 2 điều này trong cùng lúc. Cả 2 người này đều cần một sự tập trung nhất định khi thưởng các thức tác phẩm của họ, vì chỉ cần lơ là một phút bạn có thể sẽ “mất gốc” ngay.

Tui đánh giá cuốn này 4/5. Ngang ngửa cuốn trước của Carver. Tuy sự tối giản của câu chuyện không được thể hiện nhiều trong tập truyện ngắn này, cái chủ đề về cuộc sống của tầng lớp trung lưu Mỹ vẫn được thể hiện một cách tò mò, cuốn hút và không kém phần kì lạ.

Những truyện tui thích:

1. Feathers (Hay cực. Thề!)
2. Chef’s House (Hay nốt. Thề!)
3. Preservation (Hay. Thiệt!)
4. The Compartment
5. Vitamins
6. Careful
7. Where I’m Calling From (Hay luôn!)
8. Fever
9. Cathedral (Cũng hay!)

10. Lắng Nghe Gió Hát / Pinball, 1973 - Murakami Haruki

Đây là cuốn thứ 3 của Murakami tui đọc năm nay, vì bị bạn dụ….

Tuy là đây cuốn đầu tiên của ông, nhưng phong cách đặc trưng của ông đã nằm trong này từ trước. Có câu review cuối bìa sách tóm tắt cuốn này một cách hoàn hảo nhất:

Early Murakami isn’t Murakami-in-the-making, it’s already and entirely Murakami.

Thật vậy. Khi bắt đầu đọc cuốn này tui đã sẵn sàng tinh thần cho một cú sốc văn hoá nhưng không, mọi thứ vẫn quen thuộc như chưa hề có cuộc chia ly. Murakami trước giờ hoá ra chỉ có một kiểu. Dù lối hành văn đã phần nào thay đổi, nhưng cái hạt nhân nhỏ nhất trong tất cả những truyện ông viết vẫn được gìn giữ qua năm tháng.

Khá bất ngờ và hay. Nên tui chấm 4/5 kèm review:

So much of his essence in this book still remained with his future works. The only noticeable difference is his writing style, which in my opinion has gotten better but at the same time, still uniquely intriguing in this book.

Không có highlights nào đâu vì nó cuốn quá nên tui quên đánh dấu .

11. Nhật Ký Cá Sấu - Khâu Diệu Tân

Đây có lẽ là cuốn tiểu thuyết Đài Loan đầu tiên tui đọc. Cũng do bạn hồi nãy dụ….

Nhìn chung cuốn tiểu thuyết này hướng tới hai đề tài chính là đồng tính và hiện sinh. Và không bất ngờ khi tác giả khó có thể cân bằng được hai đề tài lớn này cùng một lúc. Tuy vậy, có những nỗ lực trong vài chương cuốn sách mang lại nhiều suy tư cho tui. Nếu có thể quay ngược thời gian tui sẽ chọn đọc cuốn này ngay sau khi đọc Thất Lạc Cõi Người của Dazai….dù nếu làm thế thì có lẽ lúc này tui không còn viết được những dòng này nữa.

Tui chấm cuốn này 3.5/5 với review:

A sad but uplifting coming-of-age story. It offer a deep look into the psychology of self-sabotaging behaviours but sometimes the plot feels a bit forced just to demonstrate this view.

Nhìn lại thì phần review này bị ảnh hưởng nhiều với phần cuối của câu chuyện, điểm mà tác giả tập trung chủ yếu vào tâm lý self-destructive behaviour và…đưa lời khuyên. Có lẽ vì Khâu Diệu Tân học ngành Tâm lý học lâm sàng và Nữ luận nên những mẫu truyện trong cuốn này khá hợp “lý thuyết.”

Tuy vậy, tui nghĩ tác giả vẫn khá công phu trong việc dẫn dắt từ chủ đề đồng tính sang chán ghét bản thân dẫn tới hành vi tự phá hoại bản thân và sau cùng là sự vật lộn để chấp nhận bản thân.

Vài highlights:

“That isn’t being forced to do something. It’s your own choice not to make other people disappointed in you,” I said.
“So you’re saying that even though I don’t really want to study this subject, it’s still a choice based on my own free will, since my goal is not to disappoint anyone?” Zhi Rou’s reply robbed me of any chance to explain further.

And that, right there, was the truth. It hit me one night, under a cobalt sky. It was during the summer vacation of my third year, on the cusp of late summer and early autumn, and I’d just moved to Gongguan Road. The evening air was cool. I was sitting at an intersection of Roosevelt Road and a brick road next to a musical instrument shop. The piano melody of “Thanksgiving” played in my head, putting me in a meditative mood as I took a few soft drags from a cigarette and reflected on the five years that had passed since I’d left home for Taipei. People had come into my life and left without a trace. Late at night, I sat in a desolate corner of the city, dispatching lone smoke signals.

Having only known unfulfilled yearnings, I thought that love was a long shot, that keeping my pride intact was a far safer bet. I didn’t think I was worthy of being loved. Though you showed me that you loved me, I assumed it was because you’d never experienced a man’s love, that you didn’t know the social disapproval we’d face, and that you couldn’t tell I was seriously fucked in the head. I thought that in the end, you dill need a man, that you were just going through a confused phase, and that sooner or later, I’d be dumped so that you could move on to the next shiny new thing.
(Mèn ơi tui cũng như thế này…)

Kết

Thế là kết thúc một năm thành công. Tui sẽ cố gắng viết thêm một bài như vầy năm sau. Mong là gu sách của tui sẽ hướng một chút nào đó tới hiện tại hơn là những cuốn kinh điển như năm nay. Dù sao thì tui vẫn muốn có thể nói gì đó khi có người hỏi tui đã đọc cuốn nào trong thập niên gần nhất chưa. Để xem thế nào .